Artykuły dla bibliotek
 |
Spis treści:
Zanim jednak przejdziemy do praktyki, rozwiejmy językowe wątpliwości. Oba terminy – "okładanie" i "obkładanie" – są poprawne, a spory na ten temat to strata czasu. Większość profesjonalistów nie zawraca sobie tym głowy. Ważniejsze jest to, jaką metodę wybierzemy, by najlepiej chronić nasze książki.
Dawniej bibliotekarze często korzystali z szarego papieru do oprawy książek, jednak dziś ta metoda jest rzadko stosowana w bibliotekach. Papier zasłania okładkę i nie wzmacnia książki.
Mimo to, w dobie ekologii i stylu vintage, papier pakowy może być ciekawym wyborem – zeszyty pokryte takim materiałem stały się popularne, choć są mniej funkcjonalne. Obecnie papier, zwłaszcza w kolorowych, stylowych wariantach, możemy spotkać w domowych biblioteczkach, gdzie pełni funkcję estetyczną. Minimalistyczne oprawy w neutralnych odcieniach mogą wprowadzić porządek i spójność wizualną, szczególnie jeśli zależy nam na nowoczesnym i uporządkowanym wyglądzie książkowej kolekcji. Choć taka oprawa nie wzmacnia książki, doskonale sprawdza się jako element dekoracyjny.
Folia do okładania, czyli de facto okładka na książki w rolce, jest najlepszym rozwiązaniem do zabezpieczania księgozbioru. Okładanie książek może wydawać się trudnym zadaniem, ale z odpowiednimi narzędziami i odrobiną wprawy to naprawdę prosta czynność. Wystarczy dobrze dobrana folia, trochę precyzji i cierpliwości, by cieszyć się estetycznym i trwałym zabezpieczeniem zbiorów bibliotecznych. Dzięki folii ochronnej, zarówno książki w miękkiej, jak i twardej oprawie, zyskają dodatkową warstwę ochrony przed zarysowaniami, zabrudzeniami czy zalaniem.
Zabezpieczenie książek folią może znacznie wydłużyć trwałość okładek. Według badań przeprowadzonych w bibliotekach publicznych i naukowych, książki oklejone folią wykazują mniejszą podatność na uszkodzenia mechaniczne, wilgoć oraz zabrudzenia. Dzięki temu ich żywotność może zostać wydłużona nawet o 200% w porównaniu do tych, które pozostają bez dodatkowej ochrony. Niektóre źródła podają, że folia ochronna przedłuża życie książki aż 11 krotnie!
Co więcej, w dzisiejszych czasach, gdy młodzi czytelnicy już od wczesnego dzieciństwa są kuszeni kolorowymi reklamami i atrakcyjnymi opakowaniami, estetyka książki ma ogromne znaczenie. Młody czytelnik wybierając książkę, często kieruje się jej wyglądem, a pierwszą rzeczą, na którą zwraca uwagę jest okładka. Zadbana książka, w błyszczącej folii podkreślającej barwy grafiki, może przyciągnąć wzrok i zachęcić do sięgnięcia po lekturę. Dlatego warto dopilnować, aby książki, szczególnie te dla dzieci i młodzieży, miały estetyczny wygląd – a folia ochronna jest idealnym rozwiązaniem, by go utrzymać na dłużej.
Bibliotekarze korzystają z dwóch rodzajów foli: bezklejowej i samoprzylepnej. Każda z nich ma swoje zalety, a wybór zależy od potrzeb użytkownika i typu książek. Poniżej przedstawiamy charakterystyki każdej z tych folii, aby pomóc w wyborze optymalnego rozwiązania.
Folia polietylenowa bez kleju jest odpowiednia dla większości książek. Zalecamy ją szczególnie w przypadku posiadania cennych, trudnych do zastąpienia woluminów. Folia bezklejowa to doskonałe rozwiązanie dla bibliotek, które chcą chronić swoje książki bez ryzyka ich uszkodzenia. Oto jej zalety:
|
|
|
|
Pomimo, że oprawianie książek folią nieklejącą wymaga specjalnego sprzętu, jest bardzo proste i szybkie. Jak zatem obłożyć książkę taką folią? Z góry odrzucamy klejenie ich taśmą biurową lub pakową, które są mało wytrzymałe i szybko odpadają, pozostawiając plamy po kleju. Niezbyt ciekawym pomysłem jest też stosowanie zszywacza. Zszywki są nieestetyczne i potrafią wbijać się w książkę.
Najlepszym sposobem na oprawę książek folią bezklejową jest jej zgrzewanie. Pytanie – czym? Można żelazkiem (oczywiście przez papier, bibułę lub pasek teflonu), najlepiej jednak, specjalnie do tego „wyszkoloną” zgrzewarką.
Zgrzewarka ramieniowa, czy też klasyczna - żelazkowa, to jest to! Jeśli mamy do zrobienia dużo okładek na książki, to najlepszym wyborem będzie zgrzewarka ramieniowa, prostsza w obsłudze, szybsza i zużywająca mniej energii elektrycznej, co przy dzisiejszych cenach prądu ma znaczenie niebagatelne. Niemniej tańsza zgrzewarka żelazkowa doskonale się sprawdzi przy mniejszej "produkcji" okładek na książki.
Proces oprawy jest niezwykle intuicyjny i szybki – wystarczy wyciąć odpowiedni fragment folii, owinąć nim okładkę, precyzyjnie naciąć przy grzbiecie i wykonać dwa zgrzewy. W efekcie otrzymujesz solidne, estetyczne zabezpieczenie. Niewielki problem pojawia się dopiero przy rogu okładki, gdzie musimy zgrzać trzy warstwy folii. W przypadku zgrzewarki ramieniowej trzeba ustawić mocniejszą siłę zgrzewania, a przy zgrzewarce ręcznej, dwukrotnie zgrzać to samo miejsce.
 |
 |
| zgrzewarka ramieniowa | zgrzewarka żelazkowa |
|
Pod artykułem znajdziesz filmy z praktycznymi poradami na temat okładania książek folią bez kleju, przy pomocy zgrzewarek
|
Ma ona wielu zwolenników, chociaż nie jest pozbawiona wad. Sporo kosztuje i potrzeba pewnej wprawy, aby książce nie zrobić krzywdy ubierając ją w koślawą okładkę z burchlami powietrza. Co więcej, po nałożeniu folii samoprzylepnej nie ma możliwości jej zdjęcia bez ryzyka uszkodzenia oryginalnej okładki, zwłaszcza w przypadku książek z matową lub nielakierowaną oprawą. Folia samoprzylepna ściśle przylegając do okładki chroni nie tylko materiał jakim jest pokryta (papier, płótno), ale wzmacnia też konstrukcję książki - połączenie grzbietu z okładką. Jednak do jej największych zalet należy estetyka – prawidłowo obłożona książka wygląda perfekcyjnie, a sama okładka zyskuje na wytrzymałości i odporności na uszkodzenia.
 |
|
|
Folie samoprzylepne do książek występują w wielu wariantach, dostosowanych do różnych potrzeb. Można wybierać między przezroczystymi, błyszczącymi foliami, które podkreślają wygląd okładki, a matowymi, idealnymi do książek w płóciennych oprawach.
Każda samoprzylepna folia do okładania książek różni się właściwościami, takimi jak grubość, stopień przezroczystości czy rodzaj kleju, dzięki czemu można dopasować ją do specyficznych potrzeb. Przykładowo, grubsza folia (o grubości 100 mikronów) zapewnia lepszą ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi, idealną dla książek często użytkowanych, jak podręczniki szkolne. Z kolei cieńsza, matowa folia o grubości 80 mikronów jest odpowiednia do książek w płóciennych okładkach, gdyż jest bardziej elastyczna i lepiej przylega do ich struktury. Nieodbijająca światła matowa folia jest wskazana także w przypadku ochrony rysunków, map, czy kart zeszytów nutowych. Używając niebłyszczącej folii unikniemy tzw. blikowania, to jest silnego odbijania światła zakłócającego czytelność znaków oraz obrazu.
Różne rodzaje folii do wzmacniania i zabezpieczania księgozbioru pozwalają na indywidualne podejście do każdej książki, uwzględniając jej specyfikę i sposób użytkowania.
 |
1. Folia przezroczysta do książek
|
 |
2. Folia matowa do książek
|
 |
3. Folia do kodów kreskowych
|
Jeżeli zdecydujemy się na folię samoprzylepną do oprawy książek, warto pamiętać o kilku istotnych kwestiach:
Wybór bezpiecznej folii – upewnijmy się, że folia nie zawiera kadmu, który jest toksycznym metalem kumulującym się w organizmie przez całe życie. Kadm może powodować zaburzenia czynności nerek, nadciśnienie, zmiany nowotworowe (zwłaszcza gruczołu krokowego i nerek), zaburzenia metabolizmu wapnia (deformacje szkieletu) oraz zaburzenia funkcji rozrodczych.
Odpowiednia grubość folii – folia powinna mieć minimalną grubość 80 mikronów i opóźniony czas pełnego klejenia. Taka folia ułatwi i przyspieszy okładanie książek, a także zminimalizuje ryzyko powstawania pęcherzy powietrza.
Dobrze dobrane narzędzia – warto zaopatrzyć się w profesjonalną raklę z filcu, która służy do dociskania folii do podłoża, zapobiegając powstawaniu pęcherzy. Rakla jest na tyle sztywna, że skutecznie dokleja folię do okładki, a jednocześnie na tyle miękka, że nie rysuje powierzchni folii, w przeciwieństwie do metalowych i plastikowych linijek.
Powstające pęcherze powietrza podczas oklejania folią mogą być problematyczne, ale z odpowiednim podejściem można sobie z nimi łatwo poradzić:
 |
 |
| podajnik do folii | nożyki do cięcia folii |
 |
 |
| rakla do aplikacji folii | maty samogojące |
|
Pod artykułem obejrzysz film z przydatnymi wskazówkami dotyczącymi okładania książek folią samoprzylepną.
|
Ponieważ każda folia do okładania książek, czy to samoprzylepna, czy bezklejowa, ma unikalne zalety i zastosowania, a każda książka ma swoje preferencje w zależności czy jest to wartościowy, rzadko spotykany egzemplarz czy często wypożyczany bestseller w miękkiej okładce, dobrze byłoby dopasować rodzaj obłożenia do danej książki.
Duże biblioteki mają na stanie różne typy folii samoprzylepnych i do zgrzewarek. Książki wg wcześniej stworzonych kryteriów są dzielone na grupy, a każda grupa otrzymuje najbardziej jej odpowiadający sposób obłożenia. Finalnie jest to wymierna korzyść, ale wymaga zainwestowania w różne folie. To dobra propozycja, ale niekoniecznie dla niedużej biblioteki. Jeśli nie jesteś wielką biblioteką, a tak pewnie jest w 99%, możesz pomyśleć o zróżnicowaniu szerokości zamawianych rolek folii. Zakup paru rozmiarów np. 50 i 40 cm pozwala na optymalne wykorzystanie folii.
| Folia bez kleju do okładania książek | Folia samoprzylepna do okładania książek | |
| ZALETY |
|
|
| WADY |
|
|
Okładanie książek to świetny sposób na ich ochronę i przedłużenie trwałości, ale nie każda pozycja tego wymaga. Warto zastanowić się, które egzemplarze naprawdę potrzebują dodatkowego zabezpieczenia. Tanie, ogólnodostępne książki czasami lepiej wymienić na nowe, ale jeśli są to książki bardzo mocno eksploatowane, jak np. lektury szkolne, to ich oprawa ma sens.
Przedstawiamy kilka filmów na temat okładania książek, w których znajdziesz praktyczne wskazówki i sprawdzone metody na najbardziej efektywne wykonanie tego zadania. Cenne porady, techniczne rozwiązania oraz ciekawe patenty – zapraszamy do oglądania!
| Folie do okładania książek znajdziesz w naszym sklepie |
GROPIUS
